Datum oorlogsdrama op zee nadert

Centraal in het boek staat het leven van een van de bemanningsleden van de ‘Beursplein’, de stoker Cornelis Johannes Beekman. Beekman bleek een man met een verhaal. Marcel Deelen dook in zijn verleden. Het boek blijkt een aanvulling op de nationale geschiedschrijving, maar heeft ook regionale raakvlakken.

De Beursplein ging met tien andere schepen ten onder. Belangrijker echter is het feit dat Beekman de grootvader is van Deelens echtgenote. Een uitgebreide speurtocht naar de gebeurtenissen leverde zoveel bijzonderheden op, dat publicatie een logische vervolgstap was. Deelen weet feitelijke gegevens zodanig weer te geven, dat het geen saaie opsomming wordt, maar een logisch en verhalend geheel. De vele eindnoten zijn voor het verhaal zelf misbaar, maar bieden heel veel, vaak amusante, toelichtende anekdotes.

Staking
Terwijl het konvooi over het gladde zeeoppervlak en in helderfris winterlicht westwaarts voer, brak in Amsterdam een oproer uit tegen de Duitse bezetter in Nederland. Aanleiding van de staking waren razzia's - de eerste - waarbij honderden joodse mannen opgepakt werden. Op de ochtend van 25 februari 1941 stonden de trams stil in Amsterdam. Tezelfdertijd verspreidden aanhangers van de Communistische Partij het manifest 'Staakt, staakt, staakt!!!' onder Amsterdamse bedrijven. De staking breidde zich als een olievlek uit over de stad. Rond het middaguur van de 25e was de algemene staking een feit. Van Amsterdam sloeg de staking over naar de Zaanstreek, Haarlem, Velsen, Weesp, Hilversum en de stad Utrecht.
De Duitsers braken de staking met geweld, intimidatie en meedogenloos ingrijpen. Hierbij vielen negen doden en vierentwintig zwaargewonden. Talloze stakers werden gevangengenomen. Later zou blijken dat de staking het enige massale en openlijke protest was tegen de Jodenvervolging in bezet Europa.

De mannen op zee hadden daar geen weet van en werden die dag geconfronteerd met hun deel van de oorlog. Tot in details heeft Deelen de gebeurtenissen achterhaald, zelfs de namen van de piloten die de bommen wierpen zijn bekend.

Geen oorlogsboek
Het boek gaat niet alleen over de dramatische aanval op zee. Ook Beekmans jeugd in Brielle, zijn opleiding bij de marine, zijn reizen naar de Oost, zijn huwelijken en zijn leven in het Rotterdam-van-voor-de-oorlog…. het was allemaal in beeld te brengen aan de hand van documenten en overleveringen. Net als zijn afkomst en zijn familie met muzikale inslag.

In het boek komen meer dan tweehonderd namen van mensen aan bod die een rol speelden tijdens het leven van Beekman, waar bij sommigen een gedetailleerd persoon verschijnt. Een beeld van mensen die allang vergeten waren. Een uitgebreid namenregister is opgenomen. Daarnaast is het boek aangevuld met zes bijlagen over onder meer de bemanning en reizen van de Beursplein in het eerste oorlogsjaar en details over de aanval.

Plaatsen als Brielle, Rotterdam, Doetinchem, Alkmaar. Swansea, Halifax, Suez, Port Said en Batavia. Historische feiten, vergeten gebeurtenissen, diepzinnige overpeinzingen. Beekman leefde in een periode die werd gekenmerkt door eigen ideeën, ontdekkingen en gebeurtenissen, zoals wij allen leven in onze tijd. Het is dan ook een verhaal waarin de lezer altijd iets herkent. De foto’s en afbeeldingen die het verhaal ondersteunen maken het boek tot een mooi tijdsbeeld.
Een verhaal over muziek, drank en zeevaart, kermis, marine en rijksopvoedingsgestichten.
De reacties zijn inmiddels lovend en variëren van ‘ontroerend’, ‘boeiend’, ‘monumentaal’ tot ‘realistisch’.

Historisch verantwoord
Het onderzoek en schrijven van het manuscript nam twee jaar in beslag. Documentatie vond Deelen onder meer in het Nationaal Archief, maar ook in The National Archives London, het Bundesarchiv, het Rotterdams archief, bij het Ministerie van Defensie en op de site databank.koopvaardijpersoneel40-45.nl waar veel scheepskaarten van koopvaardijpersoneel zijn te vinden. Het resulteerde in een historisch verhaal over de aanval door de meest bejubelde Duitse onderzeebootkapitein: Günther Prien. Maar ook over de mores bij de marine begin 20e eeuw en Beekmans opmerkelijke leven. Niet eerder werden zoveel historische details zo levendig samengebracht in één verhaal.
De site destokervandebeursplein.com biedt zeventig achtergrondartikelen met alleraardigste wetenswaardige informatie.

Oudenbosch en Willemstad
Tijdens het schrijven stuitte Deelen op veel onverwachte aspecten. Zo bleek een ander kleinkind van Beekman vlakbij in Oudenbosch te wonen, evenals een nazaat van de stuurman. En de man welke met Beekman op de Beursplein voer en die hem stervend in zijn armen had gehouden, woonde nota bene op slechts 6 km. afstand in Willemstad. Helaas bleek deze Piet de Visser vier jaar eerder overleden, maar zijn zoon werd gevonden en deze was graag bereid de schrijver te woord te staan.

‘De stoker van de Beursplein’ (gebonden, hardcover, 364 pagina’s) is verkrijgbaar bij elke boekhandel. Ook bij het Rozemarijntje in Willemstad en de TopShopper in Fijnaart.